آشنایی با کاربردهای انواع اسناد امنیتی

انواع اسناد امنیتی دارای کاربرد متفاوتی هستند و با توجه به نحوه مصرفی آن، طول عمر متفاوتی دارند. هر سند طبق اعتباری که دارد، دارای استانداردهای سازمانی، کشوری و یا بین المللی است. که از لحاظ امنیتی و اطلاعاتی باید آن ها را رعایت کنند تا اصالت سند طبق آن استاندارد ها، قابل تشخیص و پیگیری باشد. مواد مصرفی برای تولید اسناد نیز با توجه به عمر کاربرد سند انتخاب می شود. مثلا متریال و ویژگی های امنیتی یک پاسپورت که اعتبار جهانی دارد با اسکناسی که هر روز در دست مردم یک کشور در گردش است و یک بلیط که اعتبار چند ساعتی دارد کاملا متفاوت است.

---

اسکناس از انواع اسناد امنیتی

پول کاغذی رسمی هر کشور را اسکناس می نامند که دارای ارزش های متفاوت قراردادی (چک، چک پول و پول) هستند. هر اسکناس با توجه به ارزش اقتصادی آن، دارای ویژگی های متفاوتی است. برای مثال ویژگی های یک اسکناس هزار تومانی با 10 هزار تومانی و چک پول 50 هزار تومانی کاملا متفاوت است. اسکناس سندی ارزشمند است که روزانه در دست مردم یک کشور در حال گردش است. آن ها در کیف و جیب های ملت، چروکیده و کثیف می شوند. علاوه بر آن، ایران کشوری چهار فصل است و اسکناس که ماهیتی کاغذی دارد باید توان مقاومت در برابر اب و هوای متفاوت را داشته باشد.

پس اسکناس نه تنها باید ویژگی های معقول یک کاغذ به عنوان پول (ابعاد، ضخامت) را داشته باشد، بلکه به نکاتی مثل مقاومت های فیزیکی و شیمیایی (مقاومت به پارگی، کشش، اصطکاک، آلودگی، چربی دست و رطوبت و …) نیز توجه داشت. هزینه تولید اسکناس بسیار بالا است و علاوه بر بالا بردن سطح فرهنگ و آگاهی مردم در حفظ و نگهداری اسکناس، باید به گونه ای چاپ و تولید شوند که قبل از طی عمر مفید خود از رده خارج نشوند. کاغذهای مصرفی برای تولید اسکناس ها به شدت متخلخل هستند تا بتوانند جذب مرکب (به خصوص مرکب اینتالیو) را به صورت کامل داشته باشند. این نوع کاغذ بدون پوشش به شدت آلودگی را جذب می کند.

البته مدتی است که تدابیری برای حل این معضل در نظر گرفته شده است. همانند قرار دادن پوششی دو لایه برای بالا بردن مقاومت اسکناس و تولید اسکناس های پلیمری. پول یک کشور سرمایه و اعتبار آن کشور است و سعی می شود که تا حد امکان تمام ویژگی های امنیتی روی آن اعمال شود.

---

اوراق بهادار و بورس از انواع اسناد امنیتی

اوراق بهادار، اسنادی هستند که دارای ارزش اقتصادی خاصی هستند و یکی از اسناد امنیتی به حساب می آیند. در واقع ابزار مالی قابل داد و ستد و مبادله هستند که ارزش هرکدام به نسبت ارزش سهام شرکت منتشر کننده آن در بازار بورس مشخص می شود. این اوراق خرید و فروش و معاوضه می شوند و پس از آن آرشیو و در جایی امن نگاهداری می شوند؛ پس ارتباط فیزیکی زیادی با انسان ها ندارد. به همین علت معمولا از کاغذ هایی استفاده می کنند که از لحاظ طراحی دارای امنیت بالایی باشند. این ویژگی ها در سطح اوراق بورس در حد استفاده از واترمارک، فیبرهای رنگی و فلورسنت، گیلوش و میکروتکست و استفاده از هولوگرام (ترجیحا گرم) است.

---

گواهی نامه ها و لیسانس ها

گواهی نامه ها (به جز گواهی نامه رانندگی که کاربردی دائم و مشابه کارت شناسایی دارد) و انواع لیسانس های علمی و تجاری و صنعتی، کاربردی اعنباری دارند و مدرکی نیست که دائم در حال استفاده و مصرف باشند و صرفا برای ارائه به جایی جهت تایید صلاحیت علمی و کاری صادر می شوند. ویژگی های امنیتی گواهی نامه ها و لیسانس ها نیز مشابه اوراق بهادار است و معمولا به گیلوش ها، میکروتکست، واترمارک و هولوگرام و برجسته سازی اکتفا می کنند.

---

تمبر های پستی یا غیر پستی

تمبرها قطعه کاغذ کوچک و بهاداری هستند که در شکل های متفاوت چاپ و تولید می شوند. تمبر و الصاق آن روی هر محموله یا نامه، به معنای پیش پرداخت مبلغی برای ارائه خدمات از جمله پست است و برای کاربردها و مناسبت های ویژه، در تیراژهای مشخص چاپ و ارائه می شوند. تمبرها معمولا به شکل مربع یا مستطیل با لبه های کنگره ای شکل هستند که پشت آن چسبی مخصوص Coat می شود که در ترکیب با آب، خاصیت چسبندگی آن فعال می شود.

کاربرد تمبرها جهت پست، یادگاری و یا خیریه هستند و نحوه مصرف آن به این شکل است که یا روی یک نامه و بسته الصاق می شود تا به مقصد برسد (که از این لحاظ چسب و مقاومت آن مهم است). یا این که جهت یادگاری و کلکسیون، جمع آوری می شوند و در آلبوم مخصوص آرشیو می شوند و دچار تنش های فیزیکی و شیمیایی نمی شوند.

ویژگی های امنیتی تمبرها ، المان هایی چون انواع طراحی های امنیتی،برجسته سازی، استفاده از سازه های اپتیکی(مثل هولوگرام)، مرکب های امنیتی و واترمارک و فیبرهای خاص کاغذ آن و در نهایت برش های خاص و متفاوت روی آن اعمال شوند.

---

کارت شناسایی / ID Card از انواع اسناد امنیتی

کارت های شناسایی، کارت های هویتی هستند که توسط سازمان مزبور آن در هر کشور صادر می شوند. این کارت شامل عکس، اطلاعات ثبت شده و رسمی شخص(نام، نام خانوادگی، نام پدر، محل تولد و تاریخ تولد و …) و در برخی موارد اطلاعات بیومتریک شخص مثل اسکن چشم و اثرانگشت به صورت دیجیتال است. این کارت نشان دهنده ی موجودیت و هویت فرد دارنده آن است که طبق استاندارد های کشوری و یا بین المللی باید دارای اطلاعات و ویژگی های خاص مربوط به خود باشد. کارت های شناسایی معمولا حداکثر ویژگی امنیتی را در سه سطح موجود (آشکار، نیمه پنهان و پنهان) را دارا هستند. چرا که بحث هویت و فردیت مطرح است و جعل و تحریف آن خسارت اعتباری برای آبروی فرد ایجاد می کند.

متریال مصرفی کارت های شناسایی باید به شدت مقاوم باشد. این مقاومت باید نسبت به آب و هوای متفاوت، شکستگی، خرد شدن، رطوبت و … وجود داشته باشند. که پلی کربنات ماده پیشنهادی در حال حاضر است که از لحاظ اقتصادی و کاربردی توجیه پذیر است.

گذرنامه / Passport از انواع اسناد امنیتی

پاسپورت یا گذرنامه، مدرک شناسایی رسمی بین المللی است که هر دولت برای شهروندانش صادر می کند. پاسپورت هر کشور نمایانگر داشتن تابعیت آن کشور است. پاسپورت دفترچه ای 23 صفحه ای است که باید اطلاعات مخصوص به خود را طبق استانداردهای بین المللی و کشوری داشته باشد. این استاندارد ها توسط سازمان ICAO مشخص می شوند.

گذرنامه ها نیز دارای انواع سطوح امنیتی آشکار و پنهان هستند و برخی ویژگی های بسیار پیچیده و قابل رهگیری دارند. در برخی موارد اطلاعات بیومتریک نیز در پاسپورت ها ذخیره سازی می شوند. پاسپورت ها نیز همانند کارت های شناسایی بیشترین ویژگی های امنیتی از جمله گیلوش، میکروتکست، میکرو ایمیج، مرکب های خاص و امنیتی، انواع جلوه های فلورسنت، نخ های امنیتی، امضای دیجیتال، تصاویرپنهان، OVD ها مثل هولوگرام، واترمارک های خاص و… استفاده می شود. معمولا یک IC نیز با پاسپورت ها تلفیق و یکپارچه می شوند که اطلاعات را به صورت دیجیتال ذخیره سازی کند و توسط Reader های خاص اطلاعات آن بازیابی، اسکن و خوانده می شوند.
پاسپورت های هوشمند نیز گرایش قابل توجهی است که این سبک امروزی پاسپورت ها در قالب کارت هوشمند تغییر شکل داده اند که آن ها نیز دارای ویژگی های دیجیتال مخصوص به خود و پیشرفته امنیتی دارند.

---

ویزا/ VISA از انواع اسناد امنیتی

ویزا سندی است روی صفحات پاسپورت ها ضمیمه می شوند و نمایانگر اجازه ورود شخص به آن کشور است که توسط سفارت خانه یا کنسولگری کشور مزبور برای شخص درخواست کننده صادر می شود. این مدرک مسافرتی تاییدیه ورود و اقامت یک شخص را به مدت معین در کشوری دیگر است. به همین علت باید دارای ویژگی های امنیتی مربوط به خود باشد چرا که سفارت شخص را ضمانت کرده است. این ضمانت در رابطه با مسائل سیاسی، سلامتی و سابقه قانونی فرد داده می شود. پس هرگونه سوءاستفاده از این مدرک، سلامت و امنیت آن کشور را به خطر می اندازد.

ویژگی های مورد استفاده در چاپ و تولید ویزا شامل کاغذ با کیفیت با چسب مطلوب جهت الصاق روی صفحات پاسپورت، مرکب های OVI و خاص، انواع هولوگرام ها و جلوه های متفاوت آن و قسمت هایی کدگذاری شده و Machie Readable دارند. این ویژگی ها را نیز سازمان ICAO مشخص می کند.

---

کارت های مالی و اعتباری/ Debit – Credit cards

این کارت ها شامل کارت های هدیه، بانکی و … هستند که دارای ارزش مادی و مالی هستند و پیوسته در حال استفاده هستند. بنابراین از جنس کارت مقاومی برای تولید آن ها استفاده کرد که جوابگوی این استفاده روزمره باشد و در برابر شرایط اب و هوایی، فشار، شکنندگی، رطوبت، دما و … تا حد قابل قبولی مقاومت داشته باشند.

این نوع کارت ها باید مقداری اطلاعات دیجیتال را به صورت ایمن ذخیره سازی کنند که توسط ماشین ها و قرائت گرهای مخصوص قابل خوانش باشند. بنابراین با توجه به کاربرد و میزان اطلاعات مورد نیاز، از چیپ های اطلاعاتی، نوار های مغناطیسی و یا هر دو استفاده می کنند.

ویژگی های امنیتی و اطلاعات روی کارت ها عموما شامل پنل امضای دیجیتال، OVI و OVD ، شماره کارت، CVV2 ، چیپ اطلاعاتی، نوار مغناطیسی، برجسته سازی، متالایز کردن، نام شخص، تاریخ انقضای کارت هستند.